Κορνήλιος Καστοριάδης
της Ουρανίας Πανταζίδου
Η 25η Μαρτίου είναι διπλή γιορτή. Γιορτάζουμε τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την ημέρα δηλαδή που η Παναγία έμαθε τη χαρμόσυνη είδηση ότι πρόκειται να γεννήσει τον Υιό του Θεού καθώς και την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 εναντίον του τουρκικού ζυγού, μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς. Η διπλή αυτή γιορτή καθιερώθηκε το 1838 με το Βασιλικό Διάταγμα 980/15 (27)-3-1838 από την Κυβέρνηση του Όθωνα.
Η επανάσταση όμως όπως γνωρίζουμε είχε ξεκινήσει νωρίτερα. Το γνωρίζουμε από έγγραφο του Πρέσβη της Ολλανδίας στην Πάτρα, όταν με έγγραφο στις 23 Μαρτίου 1821 ενημέρωνε την Κυβέρνησή του για την έναρξη της ελληνικής επανάστασης στην Πελοπόννησο. Οι Έλληνες επαναστάτες την ίδια ημέρα απελευθέρωναν την Καλαμάτα ενώ νωρίτερα, στις 22 Μαρτίου ο Ανδρέας Λόντος ύψωνε τη σημαία της επανάστασης στο Αίγιο (Βοστίτσα), στις 21 Μαρτίου οι κάτοικοι ξεσηκώνονταν στα Καλάβρυτα και στις 17 Μαρτίου οι πρόκριτοι της Μάνης στην Αρεόπολη.
Επίσης ο θρύλος που επικράτησε σχετικά με την ευλογία της Επανάστασης στις 25 Μαρτίου από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό , μάλλον οφείλεται στο Γάλλο περιηγητή και ιστορικό Φρανσουά Πουκεβίλ, ο οποίος έγραψε την τετράτομη Ιστορία της Αναγεννήσεως της Ελλάδας (1824). Στην επικράτηση αυτού του θρύλου σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο πίνακας του Έλληνα ζωγράφου Θεόδωρου Βρυζάκη "Ο Όρκος της Αγίας Λαύρας" όπου απεικονίζεται ο Παλαιών Πατρών Γερμανός να ευλογεί τη σημαία της Επαναστάσεως.
Όμως εκείνη την ημέρα ο Παλαιών Πατρών Γερμανός βρισκόταν στην Πάτρα. Όπως αναφέρει ο ιστορικός Ιωάννης Φιλήμων στα προλεγόμενα των απομνημονευμάτων του Γερμανού: «Αληθές είναι ότι η Επανάσταση έλαβε χαρακτήρα γενικότερο απ’ τις 25, αλλά η πρώτη αρχή της υπάρχει κυρίως από τις 21, διότι αι σημαίαι ανυψώθηκαν, τα εθνόσημα διανεμήθησαν και οι Τούρκοι στα φρούρια κλείσθηκαν…» (www.mixanitouxronou.gr).
Αλλά και στη Μακεδονία έχουμε επαναστατικές ενέργειες πριν την 25η Μαρτίου. Ο Εμμανουήλ Παπάς με εντολή του Αλ. Υψηλάντη αγοράζει όπλα και πολεμοφόδια με δικά του χρήματα από την Κωνσταντινούπολη και τα φορτώνει στο καράβι του Θρακιώτη, μυημένου στη Φιλική Εταιρεία Χατζή Αντώνη Βισβίζη. Στις 23 Μαρτίου ο Εμ. Παπάς κατευθύνεται κρυφά προς το Άγιον Όρος στη Μονή Εσφιγμένου όπου ο ηγούμενος ήταν μυημένος στη Φιλική Εταιρεία.
Η επιλογή της 25ης Μαρτίου ως ημέρα επετείου της Επανάστασης προτάθηκε για πρώτη φορά από τον ποιητή Παναγιώτη Σούτσο με το αιτιολογικό ότι είναι ημέρα «γενικευμένου ξεσηκωμού». Η πρόταση του Π. Σούτσου το 1837 αφορούσε τη διοργάνωση αγώνων όπως στην αρχαιότητα (Ολυμπιακοί αγώνες) , που θα διεξάγονταν την ημέρα του εορτασμού της Ελληνικής Επανάστασης (25 Μαρτίου). Την πρόταση εκείνη υποστήριξε ο Ιωάννης Κωλέττης με υπόμνημά του στο βασιλιά Όθωνα στις 22 Ιανουαρίου (2 Φεβρουαρίου) 1838.
Στο νέο ελληνικό κράτος η 25η Μαρτίου δε γιορτάζονταν στα σχολεία ως επίσημη σχολική γιορτή. Όμως στις εκδηλώσεις που οργάνωνε η Πολιτεία επιτρεπόταν να πάρουν μέρος και μαθητές σχολείων (ενημερωτικά η Ελλάδα ανακηρύσσεται ανεξάρτητο κράτος με τη συνθήκη του Λονδίνου το Φεβρουάριο του 1830).
Η 25η Μαρτίου ως εθνική σχολική γιορτή
Ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου στα σχολεία, δημόσια και ιδιωτικά επιτυγχάνεται το 1899, από τον Αθανάσιο Ευταξία, υπουργό Παιδείας στην κυβέρνηση Θεοτόκη.
«Έκτοτε οι μαθηταί όλων των δημοσίων και ιδιωτικών σχολείων λαμβάνουν μέρος εις την δοξολογίαν και ακούουν εκ στόματος ενός των διδασκάλων των τον πανηγυρικό της ημέρας, διακοσμούντες καταλλήλως προς τούτο το σχολείο των. Πόσο η ιδέα ήτο ευτυχής, αποδεικνύεται εξ αυτής της εφαρμογής της. Όλοι ανομολογούν ότι το χαρακτηριστικώτερον και γραφικώτερον της εθνικής εορτής είνε η παρέλασις των μαθητών δια των οδών. περισσότερον δε ενθουσιασμόν μεταδίδουν εις τους μεγάλους τα πατριωτικά άσματα των παιδικών στομάτων την ημέραν εκείνην από τα παιάνας των στρατιωτικών μουσικών, τους καλπασμούς των ιππέων και τα μεγαλόφωνα προστάγματα των χρυσοστόλιστων στρατηγών» (gtheodore.wordpress.com)
Μερικά χρόνια μετά, στις 25 Μαρτίου 1921, η ελεύθερη πλέον Αδριανούπολη συμμετέχει και αυτή στις εκδηλώσεις εορτασμού για τα εκατό χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης.
 |
| Κορίτσια του Ζαππείου Παρθεναγωγείου Αδριανούπολης γιορτάζουν τα 100 χρόνια από την Επανάσταση της 25ης Μαρτίου 1821 adrianou125.blogspot.com/2018/06/25-1921.html |
Μόλις λίγα χρόνια πριν, στις 25 Μαρτίου του 1913, η Αδριανούπολη θα γνώριζε ένα νέο κατακτητή. Οι μάχες που ξεκίνησαν εναντίον του Τούρκου Πασά Σουκρή σε όλα τα μέτωπα γύρω από την πόλη, θα κορυφωνόταν στις 26 Μαρτίου 1913. Ο συμμαχικός στρατός Βουλγάρων και Σέρβων εισβάλει νικητής στην Αδριανούπολη. Τέσσερις μήνες μετά (Ιούλιος 1913) το τότε Δεδέαγατς θα παραδοθεί από τους συμμάχους στους Βούλγαρους.
 |
| Ο Βουλγαρικός στρατός εισέρχεται στην Αδριανούπολη adrianou125.blogspot.com/2016/03/26-1913.html |
Η επέτειος της 25ης Μαρτίου στη Νέα Χηλή Αλεξανδρούπολης
Ο εορτασμός των εθνικών εορτών διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εθνική διαπαιδαγώγηση των μαθητών. Επίσης ο στολισμός της αίθουσας και η προετοιμασία του σκηνικού δείχνουν τη φαντασία των παιδιών και απελευθερώνουν δημιουργικές δυνάμεις.
 |
| Τα παιδιά του δημοτικού σχολείου επάνω στην αυτοσχέδια σκηνή (παιδιά γεννημένα στη μετεμφυλιακή Νέα Χηλή) |
Μια προσωπική εμπειρία
Θυμάμαι την αίθουσα του δικού μου σχολείου στη Νέα Χηλή. Δε διέφερε και πολύ από την παραπάνω φωτογραφία. Και εμείς επάνω στα θρανία στήναμε τη σκηνή μας. Τοποθετούσαμε επάνω στα θρανία σανίδια τα οποία καλύπταμε με κουρελούδες. Στη συνέχεια στολίζαμε σκηνή και αίθουσα με μικρές σημαίες και κορδέλες που έγραφαν «Ζήτω η 25η Μαρτίου»...
Για αυλαία είχαμε μια μπλε κουρτίνα που μας χώριζε από τους θεατές. Η σκηνή μας είχε και κουίντα, απ΄ όπου βγαίναμε μπροστά στη σκηνή. Στους τοίχους υπήρχαν οι ήρωες του 1821, τους γνωρίζαμε όλους, απ΄ έξω και ανακατωτά.
 |
| Παιδιά της μεταπολεμικής Νέας Χηλής (η ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων το 1947 κυριαρχεί τα μετέπειτα χρόνια στις σχολικές εορτές) |
Δε θα ξεχάσω πως αντιδράσαμε στην Στ΄ τάξη του δημοτικού σχολείου όταν ο δάσκαλος μας πρότεινε ένα θεατρικό το οποίο δε μας άρεσε. Του ζητήσαμε να επιλέξουμε εμείς κάποιο άλλο, της αρεσκείας μας.
Πράγματι ο δάσκαλός μας - πολύ δημοκρατικά για την εποχή - μας παρέδωσε το βιβλίο με τα θεατρικά κείμενα και μας επέτρεψε όχι μόνο να επιλέξουμε το έργο αλλά μας άφησε και την πρωτοβουλία της διανομής των ρόλων και την όλη προετοιμασία, βοηθώντας μας όπου εκείνος έκρινε. Μας επέτρεψε έτσι να ξεδιπλώσουμε την παιδική μας φαντασία!
Ακόμη θυμάμαι με γλυκιά νοσταλγία την εμπειρία εκείνη... Και βέβαια δε ξεχνώ τη φωνή που ακούστηκε από το κοινό, όταν σε κάποια σκηνή έπρεπε να κλάψω «καλέ αυτή κλαίει στ΄ αλήθεια»... Κάπως έτσι χτίσαμε τις πιο όμορφες αναμνήσεις μας.
Γεμίζαμε από περηφάνια όταν οι γονείς μας μας χειροκροτούσαν όλο καμάρι.
Με τις εθνικές γιορτές το σχολείο σφυρηλατούσε την εθνική μας ταυτότητα.
 |
| Τ΄αγόρια ντυμένα πάντα με τα τσολιαδίστικα Απαραίτητο αξεσουάρ το καριοφίλι στον ώμο |
Και σήμερα το σχολείο είναι εκείνο που καλείται να διαμορφώσει την εθνική συνείδηση στους μαθητές. Για να μπορέσουν και αυτοί με τη σειρά τους να αναφωνήσουν «Και την πατρίδα ουκ ελάσσω παραδώσω, πλείω δε και αρείω όσης αν παραδέξωμαι», δηλαδή την πατρίδα δε θα παραδώσω μικρότερη αλλά μεγαλύτερη και ισχυρότερη απ΄ όσο την παρέλαβα (όρκος των Αθηναίων εφήβων κατά την ενηλικίωσή τους).
Όμως εκτός από πολίτες της Ελλάδας είμαστε και πολίτες της Ευρώπης και του Κόσμου. Σήμερα το σχολείο είναι επιφορτισμένο για το χτίσιμο και μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας. Με λίγα λόγια μιας διπλής ταυτότητας. Τώρα κατά πόσο είναι συμβατές έννοιες η εθνική και η ευρωπαϊκή ταυτότητα ο χρόνος θα το δείξει...
Το σίγουρο πάντως είναι ότι από μόνη της η "Ωδή στη χαρά" δε φτάνει (ο εθνικός ύμνος της Ευρωπαϊκής Ένωσης europa.eu/european-union/about-eu/symbols/anthem_el).
Ζήτω η 25η Μαρτίου 1821. Χρόνια πολλά.
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α.)
[post_ads]
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου