 |
| Όμορφη και έρημη αποθανάτισε την Αλεξανδρούπολη ο φωτογραφικός φακός της βουλγαρικής προπαγάνδας στη διάρκεια της κατοχής. Τα σύννεφα των διωγμών, της πείνας, της δυστυχίας και μιας ακόμη προσφυγιάς έχουν απλωθεί πάνω από την κατεχόμενη πόλη... |
Καθισμένη στο μπαλκόνι του σπιτιού μου ξεφυλλίζω το βιβλίο του Αντιναυάρχου Δημητρίου Φωκά «Έκθεση σχετικά με τη δράση του Ναυτικού κατά τον πόλεμο 1940-1944». Οκτώβριος μήνας είναι, μεθαύριο θα γιορτάσουμε την επέτειο του ΟΧΙ κι έτσι σκέφτηκα να αναζητήσω πληροφορίες για το πώς πορευόταν η Αλεξανδρούπολη λίγο πριν την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου…
Στο βάθος ακούω τους γνωστούς ήχους που ακούγονται στα πεδία βολής. Ήχοι γνώριμοι από τα παιδικά μου χρόνια καθώς ανέκαθεν στην περιοχή μας υπήρχε πεδίο βολής και ο στρατός εκπαιδευόταν πολύ συχνά σ΄ αυτό… Για να επιβεβαιώσει το ρωμαϊκό ρητό «Αν θέλεις ειρήνη προετοίμαζε πόλεμο» (Βιργίλιος)…
Το πλαίσιο γνωστό. Ήδη με τον τορπιλισμό της ΕΛΛΗΣ από το Ιταλικό υποβρύχιο ΝΤΕΛΦΙΝΟ, ανήμερα της Παναγίας τον Αύγουστο του 1940, διαφαινόταν ότι τα τύμπανα του πολέμου θα ηχούσαν στην πατρίδα μας. Ταυτόχρονα, η διεθνής κατάσταση είχε επιδεινωθεί… Η Ναζιστική Γερμανία "κατάπινε" το ένα μετά το άλλο τα κράτη της Ευρώπης. Είχε φθάσει πλέον στη γειτονιά μας. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν προ των πυλών…
Σεπτέμβριος του 1940. Ο έφεδρος Υποναύαρχος Δ. Δέδες καταφθάνει στη Ναυτική Διοίκηση της Αλεξανδρούπολης για να ενημερωθεί και για να παρακολουθήσει την αποβίβαση (προληπτική) τμημάτων της Μεραρχίας Αρχιπελάγους.
Στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης εκτός από το Λιμεναρχείο και τον σταθμό ασυρμάτου, άλλες εγκατεστημένες ναυτικές υπηρεσίες ήταν μόνο τα δυο παρατηρητήρια της Μαρώνειας και Φάρου Αλεξανδρούπολης, ο ασύρματος και το Κ.Π. Σαμοθράκης.
Ούτε προσωπικό από το Βασιλικό Ναυτικό, ούτε κάποιο άλλο ενεργό μέσο άμυνας από θάλασσα ή αέρα δόθηκε στη Ναυτική αυτή Διοίκηση, η οποία εγκαταστάθηκε στις 31/10/1940. Έτσι η δράση της περιορίσθηκε μόνο για το συντονισμό των ενεργειών της μαζί με την Ταξιαρχία του Έβρου που είχε την έδρα της στην Αλεξανδρούπολη, για την απρόσκοπτη διεξαγωγή των στρατιωτικών μεταφορών από εκεί και στην παρακολούθηση λιμενικών έργων στρατιωτικής σημασίας που εκτελούνταν από το Γενικό Στρατηγείο.
Μεσημβρινές ώρες τις 12ης Νοεμβρίου 1940 το επιβατηγό ΕΣΠΕΡΟΣ, προερχόμενο από το λιμάνι της Μυτιλήνης αποβιβάζει στην Αλεξανδρούπολη 1.433 άνδρες και 1.633 κτήνη, ενώ άλλα επίτακτα πλοία που είχαν καταπλεύσει προερχόμενα από το λιμάνι της Χίου, μετά την ανακατανομή προσωπικού και κτηνών συνέχισαν το ταξίδι τους προς δυσμάς. Σε όλο το διάστημα του Ελληνοϊταλικού πολέμου τίποτα το έκτακτο από πολεμικής άποψης δε σημειώθηκε στην περιοχή της Ναυτικής Διοίκησης Αλεξανδρούπολης και καμία εχθρική ενέργεια δεν εκδηλώθηκε.
Το Δεκέμβριο του ιδίου έτους ο Χίτλερ έδινε τη συγκατάθεσή του για το σχέδιο ΜΑΡΙΤΑ, το οποίο προέβλεπε την κατάληψη της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας.
Το τελευταίο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου 1941, αφού αποφασίσθηκε από την Κυβέρνηση η εκκένωση της Δυτ. Θράκης από τις στρατιωτικές μονάδες, άρχισε η μεταφορά προς νότια Ελλάδα, μέσω του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, με μεταγωγικά πλοία και επίτακτα πετρελαιοκίνητα, κάθε είδους υλικού, η οποία συνεχίσθηκε ολόκληρο το Μάρτιο και κατά τις πρώτες ημέρες του Απριλίου 1941. Μεταφορά προσωπικού δεν έγινε σε μεγάλη κλίμακα, εκτός από κάποιες μεμονωμένες στρατιωτικές υπηρεσίες, δηλαδή της Στρατιωτικής Βάσης, του Νοσοκομείου και του Στρατολογικού Γραφείου. Από τις 13 Μαρτίου το επιβατηγό ΕΣΠΕΡΟΣ βρισκόταν στο λιμάνι της πόλης για να παραλάβει, σε περίπτωση εχθρικής προσβολής από βορρά, σύμφωνα με τα καταρτισμένα σχέδια όλα τα στρατιωτικά τμήματα της Αλεξανδρούπολης για να τους μεταφέρει στη Σαμοθράκη.
Στις 05:30 το πρωί της 6ης Απριλίου 1941, αφού άρχισε η γερμανική επίθεση, εχθρικό αεροσκάφος πολυβόλησε από ύψος 200 μέτρων το επιβατηγό ΕΣΠΕΡΟΣ και τα πετρελαιοκίνητα στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Η Ναυτική Διοίκηση δε διέθετε Α/Α, ενώ μόνο το ΕΣΠΕΡΟΣ που έφερε δυο ταχυβόλα και ένα πυροβόλο, άνοιξε πυρ κατά του αεροσκάφους, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Από την επιδρομή η οποία διήρκησε μισή ώρα έπαθε μάλλον σοβαρές βλάβες το πετρελαιοκίνητο ΘΡΑΚΗ. Η Ναυτική Διοίκηση έλυσε αμέσως το σταθμό ασυρμάτου, τον οποίον και εγκατέστησε στο πετρελαιοκίνητο για να τον χρησιμοποιεί από αυτό και έλαβε μέτρα κάλυψης από αεροπορικές προσβολές για τον ΕΣΠΕΡΟ και τα 10 πετρελαιοκίνητα που ήταν στη διάθεσή της. Τα πλοία αυτά θα επαρκούσαν για τη μεταφορά των στρατιωτικών μόνο τμημάτων, όπως αρχικά προβλεπόταν. Το πρωί όμως της 6/4/1941 αποφασίσθηκε από την Κυβέρνηση η μεταφορά στη Σαμοθράκη και της Χωροφυλακής και των δημοσίων υπαλλήλων και ιδιωτών.
Όσοι απέμειναν στην Αλεξανδρούπολη, καθώς και το προσωπικό και τα μηχανήματα του ασυρμάτου όπως και ο φορητός οπλισμός της Ναυτικής Διοίκησης επιβιβάστηκαν στα πετρελαιοκίνητα και έφθασαν στη Λήμνο. Σε αναφορά του ο Ναυτικός Διοικητής ανέφερε ότι τα λιμενικά έργα Αλεξανδρούπολης παρέμειναν ανέπαφα, γιατί δεν κρίθηκε σκόπιμη η καταστροφή τους.
Έτσι όταν τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής εισήλθαν στην Αλεξανδρούπολη στις 7 Απριλίου 1941 αντίκρισαν μια έρημη πόλη.
 |
| Άφιξη στη πόλη ανώτατου Γερμανού Αξιωματικού στις 6 Μαΐου 1942, ο οποίος επιθεωρεί τα βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής μπροστά στο κτίριο της παλιάς Νομαρχίας στην παραλία |
Το πρωί της 8ης Απριλίου 1941 κατέπλευσε στη Σαμοθράκη το Αντιτορπιλικό ΑΕΤΟΣ το οποίο παρέλαβε και συνόδευσε στο Βόλο το επιβατηγό ΕΣΠΕΡΟΣ, στο οποίο είχαν επιβιβασθεί τα στρατιωτικά τμήματα, οι δημόσιοι υπάλληλοι και ο Ναυτικός Διοικητής.
Στις 9 Απριλίου, πέρα από τον Έβρο ποταμό, στα Ύψαλα της Ανατολικής Θράκης παίχθηκε η τελευταία πράξη του δράματος για το διοικητή της Ταξιαρχίας Έβρου, Υποστράτηγο Ιωάννη Ζήση. Αυτοκτόνησε καθώς δεν άντεξε τον αφοπλισμό των ανδρών του στο τουρκικό έδαφος όπου είχαν περάσει μετά τη γερμανική εισβολή.
 |
| Αριστερά: Εορτασμός της Ανάστασης του Πάσχα του 1942, στην παραλιακή οδό της Αλεξανδρούπολης. Δεξιά: Επιθεώρηση των βουλγαρικών στρατευμάτων κατοχής στην Αλεξ/πολη από Γερμανό αξιωματικό. |
Κλείνοντας έφερα στη μνήμη το τραγούδι της Βέμπο:
“Όχι καινούριο πόλεμο, όχι καινούρια αντάρα
Κατάρα στ΄ αστροπελέκια, στις σάλπιγγες, Κατάρα!
Οι κάμποι θέλουν πράσινο, η Άνοιξη θέλει αηδόνια,
Τ΄ άστρα καθάριο ουρανό, τα κορφοβούνια χιόνια.
Κι ο άνθρωπος, σαν το τρελό κυνηγημένο ελάφι,
Ζητάει και λαχταράει να πιει αγάπη, ω, ω, ω αγάπη”
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
Φωτογραφίες: Θεόδωρος Ορδουμποζάνης (ordoumpozanis-teo.blogspot.gr)
[post_ads]
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου